1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
O σχεδιασμός και η αποτελεσματική λειτουργία ενός ευέλικτου παραγωγικού συστήματος προϋποθέτει, σχεδιασμό των απαιτήσεων, ακριβή προσδιορισμό και ορθή διαχείριση των υλικών, των προϊόντων και των τεχνολογικών εξαρτημάτων που απαιτούνται για την απρόσκοπτη και αποτελεσματική λειτουργία τόσο του κύριου έργου της παραγωγικής διαδικασίας, όσο και των υποστηρικτικών της δραστηριοτήτων.Επίσης, προϋποθέτει υψηλό βαθμό επικοινωνίας των συμμετοχόντων στην εφοδιαστική αλυσίδα, σύνδεση των προμηθευτών με το οικονομικό σύστημα και μείωση της αβεβαιότητας για διατήρηση μεγάλου ύψους αποθεμάτων .
Το ζήτημα της διαχείρισης των αποθεμάτων πρώτων υλών,ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων αποτελεί σημαντική λειτουργία σ’ένα σύστημα παραγωγής αφού τα αποθέματα δεσμεύουν ένα μεγάλο ποσοστό του κεφαλαίου κίνησης και ένα σημαντικό μέρος του διατιθέμενου χώρου σε μια επιχείρηση.Το πρόβλημα της διαχείρισης των αποθεμάτων στην πράξη, είναι πρόβλημα εξισορρόπησης μεταξύ του κόστους έλλειψης και του κόστους πλεονάσματος αποθεμάτων.Στο πέρασμα των χρόνων παρουσιάστηκαν αρκετά συστήματα τα οποία προσπάθησαν να προσεγγίσουν αυτό το πρόβλημα, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχει η Επιχειρησιακή Έρευνα και η Πληροφορική.Ένα από αυτά είναι το σύστημα JUST IN TIME (JIT).
2.ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Tο JIT αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία εξαιτίας των οικονομικών και αποθηκευτικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε η χώρα τα τελευταία 35 χρονια.Η εντυπωσιακή άνοδος της Ιαπωνικής κατασκευαστικής βιομηχανίας κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’60 και μετά, οδήγησε πολλούς ερευνητές να αναζητήσουν τους λόγους και να προτείνουν λύσεις στις δυτικές επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση του Ιαπωνικού ανταγωνισμού.
Το JIT είναι μια Ιαπωνική επιχειρησιακή φιλοσοφία που αναπτύχθηκε το 1970 από το Tαiichi Ohno ο οποίος ονομάστηκε πατέρας του JIT εξαιτίας της επιτυχίας του αυτού συστήματος.Ένα κίνητρο για τη ανάπτυξη του JIT ήταν το γεγονός ότι οι Ιάπωνες μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο έπρεπε να αναπτύξουν καλές τεχνικές παραγωγής για να βοηθήσουν να αναστηλωθεί η οικονομία τους.Η Ιαπωνία είναι άλλωστε ένας λαός με ισχυρό εργατικό πνεύμα, ομαδικότητα και προσήλωσης για επίτευξη κοινού στόχου.Αυτά τα χαρακτηριστικά βοήθησαν την οικονομία της Ιαπωνίας να πετύχει.
Επιπλέον, εξαιτίας της έλλειψης των φυσικών και οικονομικών πόρων,μετά το 2οΠ.Πόλεμο,οι επιχειρηματίες προσπάθησαν να βρουν τρόπο για την αποτελεσματική χρήση των περιορισμένων αυτών πόρων,επομένως αξιοποίησαν στο μέγιστο δυνατό τη σχέση ποιότητας / κόστους.Ενας ακόμα λόγος ήταν η ύπαρξη αρκετών ελαττωματικών προϊόντων στα υπάρχοντα παραγωγικά συστήματα.Σύμφωνα με το Ηirano αυτό σήμαινε αποθεματικό πρόβλημα,αυξημένο κόστος,μεγάλες παρτίδες παραγωγής και καθυστερήσεις παραδόσεων.
Τέλος το υπάρχον σύστημα,δεν ανταποκρινόταν στις γρήγορες απαιτήσεις παραδόσεων,επομένως χρειάστηκε ένα πιο γρήγορο και αξιόπιστο σύστημα με τη προϋπόθεση να ικανοποιήσει τις ανάγκες των πελατών.Σ’αυτά τα προβλήματα βασίστηκε η ανάπτυξη του JIT.
3.ΟΡΙΣΜΟΣ
Λόγω των παραπάνω συνθηκών αναπτύχθηκε το σύστημα προγραμματισμού με την ονομασία JIT το οποίο αποσκοπεί στη παραγωγή και παράδοση αγαθών ακριβώς τη στιγμή της πώλησης τους,ενδιάμεσων προϊόντων ακριβώς τη στιγμή της συναρμολόγησης τους σε τελικά αγαθά και αγοραζόμενων υλικών ακριβώς τη στιγμή που μετατρέπονται σε ενδιάμεσα προϊόντα.Η βασική αρχή του JIT είναι να μειώσει τη σπάταλη των πόρων έχοντας τη σωστή ποσότητα πρώτων υλών και παράγοντας προϊόντα στη σωστή ποσότητα και στο σωστό χρόνο και τόπο.Ο Βallou προσδιορίζει το JIT ως φιλοσοφία προγραμματισμού όπου το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας είναι συντoνισμένο να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των διαδικασιών ή των πελατών.Η στρατηγική δηλαδή του JIT είναι ότι απαιτείται σταθερότητα στην ροή του υλικού διαμέσου των φάσεων μετατροπής μέσα στο εργοστάσιο διότι αυτό αφενός βοηθάει στην καλύτερη ανταπόκριση προς την αγορά των προϊόντων ,αφετέρου βοηθάει στην καλύτερη αξιοποίηση των παραγωγικών πόρων.
Η ανάπτυξη του JIT περιλαμβάνει 5 βήματα:
1)Αλλαγή στο τρόπο διοίκησης δηλαδή παραίτηση από το παλιό και υιοθέτηση στρατηγικής του JIT π.χ απομάκρυνση από τις μεγάλες παρτίδες παραγωγης.
2) Tα 5’S (Αρχικά 5 Ιαπωνικών Λέξεων) για καλύτερο περιβάλλον εργασίας τα οποία είναι:
Seiri: Tακτοποιηση της εργασίας που΄ναι σε εξελιξη,των μηχανημάτων που χρησιμοποιήθηκαν και των κατεστραμμένων προϊόντων
Seiton: Tαξινόμηση.Τα αντικείμενα πρέπει να΄ναι σε τάξη ,έτοιμα να χρησιμοποιηθούν όταν και όποτε χρειαστεί
Seison:Καθαρό περιβάλλον εργασίας
Seiketsu:Προσωπική καθαριότητα δηλαδή ο καθένας θα πρέπει ξεκινώντας από το άτομο του, να΄ναι καθαρός και τακτοποιημένος
Shitsuke:Πειθαρχία στους κανόνες και στις διαδικασίες που ισχύουν στους χώρους εργασίας
3)Αντικατάσταση της παραγωγης μεγάλων παρτίδων σε παραγωγή ανά τεμάχιο.
4)Τυποποιημένες λειτουργίες,δηλαδή να παράγεις προϊόντα ποιότητας με οικονομικό γρήγορο και ασφαλές τρόπο, διαμέσου της ορθολογικής χρήσης ανθρώπινου δυναμικού και εξοπλισμού.Η τυποποίηση της εργασίας είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της παραγωγικής ροής.
5)Οριζοντοποίηση παραγωγής σημαίνει παράλληλος χειρισμός πολλών μηχανών από έναν εργάτη. Αντίστοιχα, καθετοποίηση παραγωγής μπορεί να οριστεί ως η πραγματοποίηση πολλών και διαφορετικών διαδικασιών ταυτόχρονα από έναν εργάτη σε έναν τομέα παραγωγής.
Τα 5 παραπάνω βήματα είναι η βάση για την ανάπτυξη του JIT. Εφόσον ικανοποιούνται αυτά, το JIT είναι εφαρμόσιμο.
4. ΣΤΟΧΟΙ
Βασικές επιδιώξεις του JIT είναι οι εξής:
1) Ελαχιστοποίηση της σπατάλης των υλικών και του χρόνου στην παραγωγική διαδικασία με συνέπεια την μείωση του κόστους.
2) Αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας και της αποτελεσματικότητας της παραγωγικής διαδικασίας.
3) Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης και διατήρηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της έναντι των άλλων, μακροπρόθεσμα.
Άλλοι βραχυπρόθεσμοι και μακροπρόθεσμοι αντικειμενικοί στόχοι του συστήματος αυτού είναι οι ακόλουθοι:
α) Προσδιορισμός και ανταπόκριση των αναγκών των πελατών. Οι ανάγκες των πελατών θα πρέπει να είναι το βασικότερο σημείο εστίασης των επιχειρήσεων έτσι οι επιχειρήσεις θα είναι σε θέση να παρέχουν τα υψηλότερα δυνατά επίπεδα εξυπηρέτησης.
β) Περιορισμός της σπατάλης παραγόμενων ποσοτήτων που δεν είναι χρήσιμα και δεν προσθέτουν αξία στο προϊόν.
γ) Ανάπτυξη μιας αξιόπιστης σχέσης μεταξύ των προμηθευτών.Μια καλή και μακροχρόνια συνεργασία με περιορισμένο αριθμό προμηθευτών,οι οποίοι θα είναι κοντά στη παραγωγή,προσφέρει ένα πιο επαρκές σύστημα στη διαχείριση α΄υλων, στη διαχείριση αποθεμάτων και στο σύστημα παραδόσεων.
δ)Βελτιστοποίηση της σχέσης ποιότητας/κόστους με μείωση στο ελάχιστο των ελαττωματικών προϊόντων στη παραγωγική διαδικασία(zero defects).Μ’ αυτό το τρόπο η επιχείρηση επιτυγχάνει μείωση του χρόνου και της προσπάθειας που απαιτείται για ανακατασκευή των σκάρτων.
ε)Επιδιώκεται ομαλή ροή υλικών,με σημείο εκκίνησης το μηνιαίο (ή εβδομαδιαίο) πρόγραμμα των τελικών προϊόντων της παραγωγης.Το μηνιαίο πρόγραμμα μετατρέπεται μετά από ανάλυση σε ημερήσιο,το οποίο δημιουργεί σταθερές ημερήσιες απαιτήσεις σε επίπεδο παραγωγής μερών του τελικού προιοντος,εξαρτημάτων και παραδόσεων από προμηθευτές.
ζ)Ελαχιστοποίηση των αποθεμάτων σ’όλα τα επίπεδα της επιχείρησης καθοδηγούμενα από τη ζήτηση. Κατά συνέπεια η γραμμή της παραγωγής τροφοδοτείται με υλικά τη στιγμή που αυτά χρειάζονται και ακριβώς στην απαιτούμενη ποσότητα .Ο στόχος αυτής της αρχής είναι αφενός η μείωση του κόστους παραγγελίας και αφετέρου του κόστους διατήρησης του αποθέματος.Άλλωστε τα αποθέματα για το JIT είναι σπατάλη και δημιουργούνται για να κρύβουν προβλήματα.
η)Μείωση των καθυστερήσεων στην προετοιμασία ρύθμισης των μηχανών και μείωση του χρόνου ολοκλήρωσης της παραγωγικής διαδικασίας με γρήγορα setups.Tα lead times διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα,έτσι αυξάνει τους χρόνους ανταπόκρισης εξολοκλήρου στο κανάλι προμήθειας και διανομής και μειώνει την αβεβαιότητα και την ανάγκη για αποθέματα ασφαλείας.Όσο μεγαλύτερα lead times υπάρχουν στην παραγωγή τόσο το σύστημα γίνεται ευάλωτο στο να μη τηρηθεί.
θ)Στενή συνεργασία όλων των επιπέδων της εφοδιαστικης αλυσίδας με στόχο την επίτευξη οικονομιών κλιμακος,τη παροχή των υψηλότερων δυνατών επιπέδων εξυπηρέτησης των πελατών και τη διατήρηση της ανταγωνιστικής της θέση στην αγορά.
5.ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
Για να επιτευχθούν οι στόχοι του JIT πρέπει να δημιουργηθούν στην επιχείρηση μια σειρά προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη του συστήματος.Μερικές από αυτές είναι:
-Πειθαρχημένη προσέγγιση σχεδιασμού και προγραμματισμού των απαιτήσεων.
-Υψηλός βαθμός επικοινωνίας και προγραμματισμού όλων των παραγόντων της αλυσίδας του εφοδιασμού.
-Ανασχεδιασμός εγκαταστάσεων εξοπλισμού και μέσων ώστε να επιτρέπουν μικρά φορτία προϊόντων ή υλικών και ταχύτερη -στο μέγιστο - βαθμό διακίνησης τους.
-Μακροχρόνιες συνεργασίες με λίγους και αξιόπιστους προμηθευτές από τους οποίους θα απαιτούνται συχνότερες παραγγελίες σε μικρότερες παρτίδες υψηλής ποιότητας.Οι προμηθευτές του JIT δεν είναι απλοί προμηθευτές αλλά εκπαιδεύονται στην εφαρμοζόμενη παραγωγική διαδικασία,συμμετέχουν στο σχεδιασμό του προϊόντος και επιδιώκουν τη βελτίωση της επικοινωνίας.
-Προετοιμασία προσωπικού σε όλα τα επίπεδα για τους στόχους και επιδιώξεις του προγράμματος που απαιτεί συνεχή εκπαίδευση, συμμετοχή και συναίνεση σ’αυτους.
-Ολοκλήρωση και αριστοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας με εξάλειψη των καθυστερήσεων ,των επανελέγχων και δυσχερειών της παραγωγής(bottlenecks).
-Eυέλικτη παραγωγική διαδικασία με γρήγορα setups,λιγότερα lead times και ορθή συντήρηση εξοπλισμού.
Σημαντικό επίσης ρόλο για την επιτυχή εφαρμογή του συστήματος αυτού παίζει και η χρήση σύγχρονης τεχνολογίας όπως ,bar codes,το σύστημα EDI ,τα robotics και άλλα quick response systems με τα οποία επιτυγχάνεται ταχύτατη διακίνηση των πληροφοριών που σχετίζονται με τη ροή των υλικών και των προϊόντων και επιφέρουν μια σειρά από θετικές συνέπειες.
6.ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ JIT
H εφαρμογή του JIT στην παραγωγή διαδικασία μιας επιχείρησης δεν αποτελεί πανάκεια και δεν μπορεί αυτό το σύστημα να εφαρμοστεί με επιτυχία σε κάθε τύπο οργάνωσης. Οι φιλοσοφίες οργάνωσης των επιχειρήσεων διαφέρουν, επομένως η ενσωμάτωση ενός τέτοιου συστήματος στην παραγωγική διαδικασία θα πρέπει να ταυτίζεται με τη στρατηγική και τη λογική του Just-in-Time.
Η ύπαρξη ελάχιστου επιπέδου αποθέματος μπορεί να οδηγήσει, σε περιόδους αυξημένης ζήτησης, σε αδυναμία της παραγωγικής δυναμικότητας του εργοστασίου και μη ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη.
Eπίσης, χρειάζεται να υπάρχει ταυτόχρονα συντονισμός προμηθευτών και παραγωγής, αφού το σύστημα απαιτεί συχνή παραγωγή οδηγούμενη από τη ζήτηση, αγορά και μεταφορά προϊόντων και υλικών σε μικρές ποσότητες με τον ταχύτερο δυνατό τρόπο.
Οι μακροχρόνιες και αξιόπιστες σχέσεις με λίγους προμηθευτές προϋποθέτουν χωροθέτηση της παραγωγικής μονάδας και του προμηθευτή σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, που πάντα δεν είναι εφικτή, με σκοπό την ελαχιστοποίηση του χρόνου, των αποθεμάτων, του κόστους και της αστάθειας στο κανάλι προμηθειών.
Οι τεχνολογικοί όροι και οι προδιαγραφές του συστήματος θα πρέπει να ταιριάζουν μ’ αυτές του προμηθευτή. Όταν γίνεται διεύρυνση και εφαρμογή νέας τεχνολογίας στην επιχείρηση θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η ικανότητα του προμηθευτή να προσαρμοσθεί σε αυτή.
Ο σχεδιασμός της παραγωγής και η διαχείριση των υλικών θα πρέπει να γίνεται ορθολογικά σε συνδυασμό με υψηλό βαθμό επικοινωνίας και προγραμματισμού όλων των παραγόντων της αλυσίδας του εφοδιασμού. Κακός σχεδιασμός, μη ορθολογική διαχείριση των απαιτήσεων σε υλικά και έλλειψη επικοινωνίας, μπορεί να οδηγήσει σε Bottlenecks και πιθανόν σε διακοπή της λειτουργίας της παραγωγής.
Το εργατικό δυναμικό θα πρέπει να διαθέτει τα απαραίτητα προσόντα και να έχει πλήρη γνώση του συστήματος ώστε να μπορεί ν’ ανταποκρίνεται άμεσα και με ευελιξία στις γρήγορες αλλαγές. Αυτό βέβαια πολλές φορές δημιουργεί στους εργαζόμενους συνθήκες πίεσης και άγχους και μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητά τους.
7.ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
Η εφαρμογή του JIT ξεκινά συνήθως από απόφαση της διοίκησης για μείωση των αποθεμάτων και των εργατικών ωρών.Η μείωση αυτή βοηθά τους συντελεστές της παραγωγής να διαγνώσουν τα προβλήματα τα οποία προκαλούν τα αυξημένα αποθέματα.Ετσι είναι δυνατόν μέσω ειδικών συσκευών και εργαλείων να μειωθεί το κόστος εκκίνησης της παραγωγής, άρα να μειωθεί και το μέγεθος παρτίδων παραγωγής/παραγγελιών.Η μείωση του μεγέθους παρτίδας θα οδηγήσει σε μείωση του αριθμού των ελαττωματικών ή των άχρηστων προϊόντων οπότε έχουμε περαιτέρω ελαχιστοποίηση των αποθεμάτων αλλά και ομαλότερους ρυθμούς παραγωγής εφόσον οι λόγοι που προκαλούν διακυμάνσεις σταδιακά εκλείπουν.
Οι επιπτώσεις παραγωγής JIT είναι πολλαπλές.Το μικρό μέγεθος παρτίδας επιτρέπει τους εργαζόμενους να ανιχνεύσουν οι ίδιοι τα ελαττωματικά προϊόντα και να αισθάνονται πιο υπεύθυνοι για τις εργασίες που επιτελούν εφόσον είναι πιο διακριτές οι αιτίες που προκαλούν τα ελαττωματικά προιόντα.Στην ουσία αναλαμβάνουν οι ίδιοι τη ποιοτική διακρίβωση,το προγραμματισμό της εργασίας τους και τη συντήρηση του εξοπλισμού που χρησιμοποιούν.Με άλλα λόγια η παραγωγή σύμφωνα με το JIT απαιτεί οι εργαζόμενοι να επιτελούν διαφορετικές εργασίες.Το γεγονός ότι η διακοπή της παραγωγής σ’ένα κέντρο εργασίας μπορεί να σημαίνει διακοπή ολόκληρης γραμμής απαιτεί άριστη συντήρηση μηχανημάτων που συνήθως επιτελείται από τους ίδιους τους εργαζόμενους στο διάστημα αλλαγής βάρδιας.Εαν η θέση εργασίας έχει επάρκεια εργαζομένων ή μικρό φόρτο,οι εργαζόμενοι εκτελούν άλλες εργασίες σε άλλες θέσεις.Φυσικά οι εργαζόμενοι υποκινούνται να αναζητούν διαρκείς βελτιώσεις που μειώνουν τους χρόνους εκκίνησης και βελτιώνουν τη ποιότητα του προϊόντος.
Τα μειωμένα αποθέματα οδηγούν σε μείωση του χρόνου που δαπανάται για διαχείριση των υλικών.Γενικά έχουμε μείωση του έμμεσου κόστους εκκίνησης και η δε παραγωγή μικρών παρτίδων προσδίδει ευελιξία στην επιχείρηση, ώστε να ανταποκρίνεται πιο εύκολα σε αλλαγές στο μίγμα προϊόντων σύμφωνα με τις επιταγές της αγοράς.Επιπλεον η μείωση των ενδιάμεσων αποθεμάτων οδηγεί σε μειώσεις του χρονικού κύκλου παραγωγής και βελτίωση των χρόνων παράδοσης.
Για να υλοποιηθούν οι παραδόσεις JIT απαιτούνται αγορές από λίγους προμηθευτές.Οι προμηθευτές βρίσκονται κοντά στις εγκαταστάσεις του πελάτη.Χρησιμοποιούνται γενικές προδιαγραφές αγοράς έτσι ώστε να υπάρχει χώρος για καινοτομίες και μείωση παραγωγικού κόστους από πλευρά προμηθευτή.Επισης χρησιμοποιούνται μακροχρόνιες συμβάσεις που προσδιορίζουν συνολικές ποσότητες και τιμή ώστε ο προμηθευτής να μπορεί να μειώσει τα αποθέματα του και να αξιοποιήσει καλύτερα τη παραγωγική του δυναμικότητα.Οι προμηθευτές επικοινωνούν έγκαιρα με τα τμήματα σχεδιασμού και ποιότητας για να συνεισφέρουν σε διαδικασίες ΄΄ανάλυσης αξιας΄΄και να προετοιμάζουν καλύτερα τη παραγωγή τους.
Στον πίνακα Β παρατίθεται συγκριτική ανάλυση αρμοδιοτήτων τμημάτων προμηθειών και λειτουργιών σε περιβάλλον JIT και τμημάτων προμηθειών που λειτουργούν με το παραδοσιακό τρόπο.Επίσης,παρατίθενται διοικητικοί και οργανωτικοί παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα εφαρμογής συστημάτων JIT καθώς και οφέλη που προέκυψαν σε δείγμα αμερικάνικων επιχειρήσεων με τη σταδιακή εφαρμογή του JIT.
Γενικά το συνολικό αποτέλεσμα του προγραμματισμού κάτω από τη φιλοσοφία του JIT
είναι η δημιουργία παραγωγικής ροής απόλυτα συγχρονισμένη στις απαιτήσεις της.Παρόλο που αναμένεται μεγαλύτερη προσπάθεια για διαχείριση του εφοδιαστικού συστήματος με τη βοήθεια του JIT,παρατηρούνται θετικά αποτελέσματα στο σύστημα αποθεμάτων όπως ελάχιστα αποθέματα,καλύτερα επίπεδα εξυπηρέτησης και μικρότερα κόστη.
8.ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Συχνά στην Ιαπωνία οι επενδύσεις των οργανισμών σε αποθέματα αναπαρίστανται σαν μια μεγάλη βαθιά λίμνη,όπως στο σχέδιο. Κάτω από την επιφάνεια της λίμνης υπάρχουν πολυάριθμες ακανόνιστες πέτρες, αλλά εξ’ αιτίας του βάθους του νερού, ο καπετάνιος του πλοίου δεν χρειάζεται να φοβάται ότι θα πέσει σε κάποια απ’ αυτές.Το βάθος του νερού παριστάνει τα αποθέματα και οι πέτρες τα προβλήματα όπως ασταθής ζήτηση, μη ακριβείς προβλέψεις, αναξιόπιστοι προμηθευτές,προβλήματα ποιότητας, Bottlenecks κ.λ.π.Η Ιαπωνική φιλοσοφία ισχυρίζεται ότι αιτία των προβλημάτων αυτών είναι τα αποθέματα και σκοπός είναι να μειωθούν από το σημείο Α στο Β. Τώρα λοιπόν ο καπετάνιος καλείται να αντιμετωπίσει τα προβλήματα διότι δεν θα μπορέσει να τ’ αποφύγει.
Οι Ιάπωνες ανέπτυξαν το σύστημα ΚΑΝΒΑΝ με σκοπό τη μείωση του νερού της λίμνης. Τα αποθέματα εμποδίζουν την διοίκηση να βρει την ρίζα του κακού ώστε να διορθώσει τα προβλήματα. Για παράδειγμα, η διατήρηση αποθεμάτων για αντιμετώπιση της πιθανότητας ελαττωματικών προϊόντων, μπορεί να διαιωνίζει και να κρύβει ένα κακό προμηθευτή.
Το ΚΑΝΒΑΝ σύστημα είναι συστατικό του συστήματος JIT και αναπτύχθηκε για πρώτη φορά με παγκόσμια επιτυχία από την Ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία ΤΟΥΟΤΑ σαν μία μέθοδος ελέγχου των αποθεμάτων.
ΚΑΝΒΑΝ σημαίνει καρτέλα και πάνω σ’ αυτή βασίζεται ο έλεγχος του συστήματος παραγωγής, ως αποτέλεσμα μιας αλυσιδωτής αντίδρασης από ερεθίσματα που προέρχονται άμεσα από τη ζήτηση και δεν βασίζεται σε προβλέψεις.
Πρακτικά το Kanban είναι κάρτα που μπαίνει στη γραμμή επεξεργασίας είτε με τη μορφή μιας κάρτας απόσυρσης, είτε μιας κάρτας εντολής παραγωγής.Μία ΚΑΝ κάρτα δίνει οδηγίες σ’ ένα κέντρο εργασίας για την ποσότητα κομματιών που πρέπει να ζητήσει μία θέση παραγωγής, από την προηγούμενη, για να εκτελέσει τις επεξεργασίες. Η ΒΑΝ κάρτα δείχνει την ποσότητα που πρέπει να παραχθεί από την προηγούμενη θέση παραγωγής. ΄Έτσι ξεκινώντας από την τελική ζήτηση ετοίμων προϊόντων, τοποθετείται μία κάρτα απόσυρσης στον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας παραγωγής, αποσύρεται μία ποσότητα ετοίμων κομματιών, ενώ τοποθετείται μία κάρτα εντολής παραγωγής ίσης ποσότητας κομματιών. ΄Έτσι η ζήτηση μεταφέρεται προς τα πίσω, μ’ ένα νευρικό σύστημα “Pull system” άμεσων εντολών, που διαδίδονται ταχύτατα από κάθε φάση, στην προηγούμενη. Μ’ αυτό το σύστημα παράγεται μόνο η ποσότητα που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης.
Η φιλοσοφία του ΚΑΝΒΑΝ προσπαθεί να επιτύχει ισορροπία της εφοδιαστικής αλυσίδας με το ελάχιστο απόθεμα σε κάθε στάδιο της παραγωγής, όπου η διαδικασία και μεταφορά προϊόντων και υλικών μειώνεται στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο.
Για να εκμηδενιστεί όμως το ύψος των αποθεμάτων η επιχείρηση θα πρέπει να συνεργάζεται στενά με πολύ λίγους αξιόπιστους προμηθευτές γνώστες των προγραμμάτων παραγωγής της επιχείρησης. Πριν μερικά χρόνια η TOYOTA είχε μόνο 250 προμηθευτές ενώ η GENERAL MOTORS την ίδια χρονιά συνεργαζόταν με 4000. Κανένας προμηθευτής της TOYOTA δεν βρίσκεται μακριά από τις εγκαταστάσεις του εργοστασίου, η μεγαλύτερη απόσταση που διανύουν οι προμηθευτές είναι μόλις 100 χλμ., μία απόσταση που θεωρείται αρκετά μικρή με τα Ευρωπαϊκά ή Αμερικάνικα δεδομένα. ΄Όσο μακριά βρίσκεται ο προμηθευτής τόσο αυξάνει ο κίνδυνος της αστοχίας του συγχρονισμού προσφοράς και ζήτησης.
Ένα άλλο παράδειγμα εφαρμογής συστήματος JIT είναι της Hewlett-Packard η οποία εφάρμοσε το σύστημα αυτό στις λειτουργίες των κέντρων διανομής της. Η εταιρεία μέσα σε ενάμιση χρόνο πέτυχε 40% μείωση των αποθεμάτων τελικών προϊόντων, 2% μηνιαίως ανάπτυξη της παραγωγικότητας εργασίας και 44% βελτίωση στην ποιότητα μεταφοράς των προϊόντων της προς τους πελάτες.
Η βιομηχανία “3Μ Corporation” το 1981 διαπίστωσε ότι το 13% όλων των υλικών που παρελάμβανε ήταν ελαττωματικά, το 1984 μετά την εισαγωγή και εφαρμογή του JIT το ποσοστό των ελαττωματικών έπεσε στο 1%. Πάντως αυτό το ποσοστό θεωρείται αρκετά υψηλό, με βάση τις απαιτήσεις του JIT το ποσοστό πρέπει να πέσει πολύ πιο χαμηλά και να μην ξεπερνά τις μερικές μονάδες ανά εκατομμύριο τεμαχίων που παραδίδει ο προμηθευτής στην επιχείρηση.
9.ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Είναι βέβαιο ότι αν η επιχείρηση κατορθώσει να εφαρμόσει το JIT, τότε θα έχει θετικά αποτελέσματα .Το JIT είναι ένα άριστο σύστημα άλλα απαιτεί να υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις ,όπως ρεαλιστική όψη των απαιτήσεων ,πλήρη γνώση της τεχνολογίας του συστήματος και παροχή απαραίτητων εργαλείων.
Τελικά το JIT είναι μια απλή έννοια ,μια έννοια λογική που δύσκολα μπορεί να την αντικρούσει κάποιος.Οσο απλή είναι ,τόσο δύσκολη είναι όμως η υλοποίηση της.
Το JIT απαιτεί ένα συντονισμό μεταξύ της ζήτησης το ΄΄Timing’’ να είναι τέλειο, να μην παρουσιάζονται καθυστερήσεις ή ελλείψεις αλλά να μην δημιουργούνται και πλεονάσματα.Η επίτευξη αυτού του συγχρονισμού είναι εξαιρετικά δύσκολη διότι εξαρτάται πάρα πολύ από εξωγενείς παράγοντες της επιχείρησης.
Απαιτείται επομένως μια μακροχρόνια αφοσίωση στην επίτευξη αυτού του στόχου και υπομονή,γιατί τα αποτελέσματα του δεν εμφανίζονται αμέσως.Το JIT δεν φέρνει γρήγορα και εντυπωσιακά, αποτελέσματα,δεν ανατρέπει μια κατάσταση μέσα σ’ένα μικρό χρονικό διάστημα ,είναι όμως ένα σύστημα μακροχρόνιας απόδοσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου